Ngày không tiền mặt năm 2023: Tăng kết nối, liên thông dữ liệu, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt

Tiếp nối thành công của chương trình Ngày không tiền mặt năm 2022, ngày 26/5/2023, tại TP. Hồ Chí Minh, Vụ Thanh toán, Vụ Truyền thông – Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) phối hợp báo Tuổi trẻ tổ chức Họp báo công bố chuỗi sự kiện hưởng ứng Ngày không tiền mặt năm 2023 (16/6/2019-16/6/2023). Tham dự buổi họp báo công bố sự kiện có Ban biên tập báo Tuổi trẻ, đại diện Lãnh đạo một số đơn vị thuộc NHNN (Vụ Thanh toán, Vụ Truyền thông); Đại diện Lãnh đạo Công ty cổ phần thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS - đơn vị phối hợp thực hiện) cùng sự tham gia của một số ngân hàng thương mại (NHTM), các hiệp hội, tổ chức trung gian thanh toán…

Chuỗi sự kiện của “Ngày không tiền mặt năm 2023” tiếp tục góp phần tích cực hiện thực hóa các mục tiêu của Chính phủ tại các Đề án Nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ ngân hàng cho nền kinh tế; Đề án Đẩy mạnh thanh toán qua ngân hàng đối với các dịch vụ công; Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 và Đề án Phát triển TTKDTM giai đoạn 2021-2025.

Đồng thời, hưởng ứng thông điệp của Thủ tướng Chính phủ: “Năm 2023 - năm Dữ liệu số, tạo lập và khai thác dữ liệu để tạo ra giá trị mới”, sự kiện Ngày không tiền mặt năm nay sẽ hướng đến các nội dung, nhiệm vụ tại Đề án 06 của Thủ tướng Chính phủ (Quyết định 06/QĐ-TTg ngày 06/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030) cũng như Kế hoạch phối hợp 01/KHPH-BCA-NHNN giữa Bộ Công an và NHNN. Trong đó, tập trung vào các nhiệm vụ kết nối, khai thác Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (CSDLQGvDC) để làm sạch dữ liệu khách hàng và phục vụ các hoạt động nghiệp vụ của ngành Ngân hàng như: chấm điểm tín dụng, xác thực khách hàng trực tuyến, xác thực thông tin đa chiều,... Việc kết nối CSDLQGvDC với các đơn vị trong ngành Ngân hàng, kết nối với doanh nghiệp sẽ góp phần thúc đẩy nền kinh tế số, giúp ngành Ngân hàng phát triển các hoạt động nghiệp vụ, nâng cao hiệu quả giao dịch giữa ngân hàng và khách hàng, bảo đảm an toàn hoạt động và phòng chống tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng.

Thanh toán không tiền mặt phát triển: Lợi ích cho người dân, doanh nghiệp và nền kinh tế

Dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, NHNN đã cùng với các Bộ, ngành, cơ quan liên quan kịp thời triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, từ đó đã tạo ra những chuyển biến rõ nét trong hoạt động TTKDTM. Đặc biệt, trong bối cảnh số hóa dịch vụ, ảnh hưởng của đại dịch Covid 19, thanh toán số trở thành xu hướng tất yếu; cơ sở hạ tầng và công nghệ được chú trọng đầu tư, kết nối, khai thác, chia sẻ dữ liệu trong các hoạt động nghiệp vụ ngân hàng với nhiều sản phẩm, dịch vụ thiết thực, phục vụ tiện ích cho người dân, doanh nghiệp nhằm thúc đẩy TTKDTM trong nền kinh tế.

Theo Vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN Phạm Anh Tuấn, hành lang pháp lý về lĩnh vực thanh toán tiếp tục được hoàn thiện, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và sử dụng các phương tiện và dịch vụ thanh toán mới. Thời gian qua, NHNN, Bộ, ngành liên quan nghiên cứu, tham mưu trình Quốc hội, Chính phủ ban hành và ban hành theo thẩm quyền nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực thanh toán như: Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi), có hiệu lực thi hành từ 01/3/2023; Nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo Luật Các TCTD (sửa đổi); dự thảo trình Chính phủ Nghị định thay thế Nghị định số 101/2012/NĐ-CP về TTKDTM và Nghị định về Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động công nghệ tài chính (Fintech) trong lĩnh vực ngân hàng; Quyết định phê duyệt triển khai thí điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ (Mobile-Money)…

Bên cạnh đó, NHNN cũng nghiên cứu, ban hành nhiều chính sách để thúc đẩy TTKDTM như: Thông tư hướng dẫn mở tài khoản thanh toán của cá nhân bằng phương thức điện tử (eKYC); Thông tư hướng dẫn phát hành thẻ eKYC; Kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030... Ngoài ra, NHNN đã thành lập Tổ công tác và Ban hành Kế hoạch của ngành Ngân hàng triển khai Đề án 06.

Cơ sở hạ tầng kỹ thuật và công nghệ phục vụ TTKDTM, nhất là thanh toán điện tử trong năm qua tiếp tục được chú trọng đầu tư, mở rộng, nâng cao chất lượng, phát huy hiệu quả, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân, doanh nghiệp và toàn xã hội. Trong 03 tháng đầu năm 2023 so với cùng kỳ năm 2022, hoạt động TTKDTM tiếp tục tăng trưởng khá. Số lượng giao dịch qua Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng (TTĐTLNH) tăng 8,55% về giá trị; Số lượng giao dịch qua Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử tăng 70,77% về số lượng và tăng 18,55% về giá trị.​ Đến cuối tháng 3/2023, toàn thị trường có 21.347 máy ATM và có 430.625 máy POS; tăng tương ứng 3,88% và 26,34% so với cùng kỳ năm 2022​.​ Số lượng giao dịch qua POS tăng 37,57% về số lượng và tăng 32,09% về giá trị, giao dịch qua ATM tiếp tục giảm 2,37% về số lượng và giảm 4,02% về giá trị cho thấy xu hướng dịch chuyển từ rút tiền mặt sang TTKDTM.

Các dịch vụ thanh toán trực tuyến phát triển mạnh mẽ; những giải pháp thanh toán mới, hiện đại, tiết kiệm chi phí như: thanh toán qua mã phản hồi nhanh (QR code), thanh toán phi tiếp xúc (contactless),… đã được các TCTD, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán áp dụng, tích hợp vào trong sản phẩm, dịch vụ để nâng cao tiện ích, an toàn bảo mật, đem lại lợi ích lớn, giá trị thiết thực cho khách hàng, qua đó góp phần phổ biến TTKDTM đến với người dân và doanh nghiệp. Cụ thể: (i) Tỷ lệ người dân có tài khoản ngân hàng đạt 74,63%; (ii) 3 tháng đầu năm 2023 so với cùng kỳ năm 2022: Giao dịch TTKDTM tăng 53,51% về số lượng; qua kênh Internet tăng 88,11% về số lượng và 7,43% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng 65,55% về số lượng và 13,31% về giá trị; qua phương thức QR code tăng 160,71% về số lượng và 43,84% về giá trị; (iii) Tổng số tài khoản Mobile-Money được đăng ký và sử dụng là hơn 3,71 triệu tài khoản với gần 8,88 nghìn điểm kinh doanh được thiết lập, 15,3 nghìn đơn vị chấp nhận thanh toán (iv) Nhiều dịch vụ ngân hàng có thể được thực hiện hoàn toàn trên kênh số với quy trình, thủ tục đơn giản, nhanh chóng, có ngay kết quả. Tính đến cuối năm 2022, có 40 ngân hàng đã triển khai chính thức quy trình mở tài khoản thanh toán eKYC với hơn 11,9 triệu tài khoản thanh toán mở bằng eKYC đang hoạt động; có 22 ngân hàng triển khai chính thức mở thẻ eKYC với gần 10,8 triệu thẻ mở bằng eKYC đang hoạt động. Ngoài ra, đến tháng 4/2023, NHNN đã phối hợp với Bộ Công an (C06) hoàn thành xác thực hơn 25 triệu thông tin tín dụng khách hàng vay với CSDLQGvDC.
 

Tiếp tục lan tỏa kỹ năng tài chính, thúc đẩy thanh toán không tiền mặt và bảo vệ người tiêu dùng tài chính

Phát huy những kết quả đã đạt được, thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục áp dụng một số giải pháp nhằm thúc đẩy TTKDTM, cụ thể:

Thứ nhất, tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế, chính sách, thúc đẩy TTKDTM đáp ứng yêu cầu thực tiễn, trước mắt tập trung vào việc hoàn thiện, trình Chính phủ Nghị định về TTKDTM và các văn bản hướng dẫn Nghị định 101, Nghị định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động công nghệ tài chính trong lĩnh vực ngân hàng; đồng thời, chủ động rà soát, xây dựng kế hoạch sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền của NHNN về ứng dụng/chia sẻ dữ liệu trong hoạt động ngân hàng, thúc đẩy triển khai Đề án 06.

Thứ hai, tiếp tục triển khai hiệu quả các Đề án của Chính phủ, của ngành Ngân hàng về TTKDTM và chuyển đổi số; Phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, địa phương để nghiên cứu, thiết lập hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, thống nhất nhằm tạo thuận lợi và thúc đẩy kết nối liên thông mang lợi ích tổng thể cho người dân, doanh nghiệp.

Thứ ba, tiếp tục ứng dụng, phát triển các sản phẩm, dịch vụ thanh toán trên thiết bị di động; triển khai hiệu quả việc thí điểm dịch vụ Mobile-Money nhằm thúc đẩy TTKDTM ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa; Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan thúc đẩy thanh toán điện tử trong khu vực Chính phủ, dịch vụ hành chính công.

Thứ tư, tăng cường phối hợp với Bộ Công an và các cơ quan liên quan trong quá trình nghiên cứu, xây dựng cơ chế chính sách và thực hiện công tác bảo đảm an toàn, an ninh; thúc đẩy ứng dụng công nghệ số, khai thác hiệu quả dữ liệu trong thiết kế, phát triển và cung ứng sản phẩm, dịch vụ tiện ích phù hợp với nhu cầu, hành vi của từng nhóm đối tượng khách hàng đi cùng với công tác đảm bảo an ninh an toàn và bảo mật thông tin khách hàng; bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng; Tăng cường đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống công nghệ thông tin trong ngành Ngân hàng…

Thứ năm, tiếp tục chú trọng triển khai thực hiện các hoạt động thông tin tuyên truyền và giáo dục tài chính đến người dân, doanh nghiệp có đầy đủ kiến thức, kỹ năng cần thiết và yên tâm trải nghiệm sử dụng dịch vụ TTKDTM một cách an toàn như các Chương trình, chuỗi sự kiện Ngày không tiền mặt do Báo Tuổi trẻ đầu mối tổ chức.

Bà Kim Lan Anh - Phó Vụ trưởng, Vụ Truyền thông NHNN phát biểu tại họp báo

Liên quan hoạt động truyền thông, trả lời báo chí tại họp báo, bà Kim Lan Anh – Phó Vụ trưởng, Vụ Truyền thông NHNN cho biết, hiện nay đối tượng nâng cao kỹ năng tài chính mà ngành Ngân hàng đang hướng tới là toàn bộ người dân, trong đó đặc biệt chú trọng đến nhóm người ít sử dụng, chưa sử dụng các dịch vụ tài chính, tập trung hơn ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa hoặc các đối tượng là phụ nữ và giới trẻ, các đối tượng yếu thế trong xã hội, từ đó hướng dẫn và bảo vệ người tiêu dùng sử dụng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng.

“Người trẻ Việt Nam là đối tượng mà NHNN đang muốn hướng đến để tập trung nâng cao hiểu biết, có kỹ năng tài chính tốt. Nhìn qua các nước trong khu vực, gần nhất là Singapore, giới trẻ họ rất am hiểu về kỹ năng tài chính. Điều đó rất tốt vì nếu hiểu về quản lý tài chính, quản lý chi tiêu thì thị trường tài chính sẽ rất phát triển”, bà Kim Lan Anh chia sẻ.

Thời gian tới, hoạt động truyền thông sẽ hướng nhiều hơn tới nhóm học sinh, sinh viên từ cấp đại học đến các đối tượng nhỏ tuổi hơn là học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông. Cùng với đó, phương tiện và hình thức thể hiện đảm bảo dễ nhớ, dễ hiểu, dễ vận dụng, dễ lan tỏa; đồng thời nắm bắt các xu hướng truyền thông hiện đại, công chúng quan tâm, sử dụng nhiều như truyền thông trên mạng xã hội… Qua đó nâng cao kiến thức tài chính ngân hàng, kỹ năng sử dụng và khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng đối với công chúng, góp phần thúc đẩy TTKDTM và hiện thực hóa các mục tiêu của Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia, cũng như góp phần thúc đẩy chuyển đổi số ngành Ngân hàng, vì mục tiêu Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số...

Bà Kim Lan Anh cho biết thêm, để thực hiện các mục tiêu trên, ngoài kênh tuyên truyền chính thức trên báo chí, NHNN cũng yêu cầu các NHTM và những đơn vị cung cấp các dịch vụ tài chính thường xuyên có thông tin, đưa ra cảnh báo giúp người sử dụng dịch vụ ngoài kỹ năng quản lý chi tiêu còn hiểu về tài chính thông minh.

Đến nay NHNN cũng đã triển khai tổ chức nhiều chương trình giáo dục tài chính đa dạng, phong phú như: chương trình “Tiền khéo tiền khôn”, “Đồng tiền thông thái”, cuộc thi “Hiểu đúng về tiền”, chuỗi sự kiện “Nhà ngân hàng tương lai”…